گچ بری ساختمان یکی از اصلی‌ترین تکنیک‌ها در طراحی داخلی و بیرونی ساختمان‌ها به حساب می‌آید. این کار در واقع یک تکنیک است که در طول زمان و با گسترش فناوری‌های جدید، نحوه‌ی انجام آن با تغییرات فراوانی همراه بوده‌است. همانطور که از نام این هنر مشخص است، بر مبنای پودر گچ طراحی شده؛ لابد دارید با خودتان می‌گویید که «شیره را خورد و گفت شیرین است»! اما تنها گچ نیست که باعث زنده ماندن و حرکت رو به جلوی این صنعت شده؛ هنرمندان فعال در این زمینه از ابزارهای مخصوصی هم استفاده می‌کنند تا بتوانند طرح‌ها و نقش‌های منحصر به فردی را روی قالب‌های گچی به وجود بیاورند. با ما در ادامه همراه باشید.
گچ بری در گذر زمان
معمولا طرح‌های استفاده شده در گچ بری ساختمان ها نشان‌دهنده‌ی فرهنگ و علایق مردم آن سرزمین است؛ از همین رو نقش و نگار حک شده در گچ بری عمارت‌ها و خانه‌های قدیمی به نوعی نشان‌دهنده‌ی آداب و سبک زندگی مردم آن زمان است. موضوعی که نمی‌توان آن را انکار کرد، نقش این هنر در تاریخ ایران است؛ به نوعی که می‌توان گچ بری را یک هنر جذاب مردمان فلات ایران دانست. زمانی که به بررسی تاریخ سرزمین‌های بزرگی همچون ایران و روم باستان می‌پردازیم، متوجه می‌شویم این کار یک هنر یا بهتر بگوییم یک تکنیک است که در دیزاین تریم داخلی و بیرونی عمارت‌های باشکوه به کار رفته‌است. در اصل، هنر گچ بری یکی از زیرمجموعه‌ی معماری به شمار می‌آید که مانند هر شاخه هنری دیگری در طول تاریخ دچار تغییرات فراوانی شدهاست.
هنر گچ بری یکی از زیرمجموعه‌ی معماری به شمار می‌آید که مانند هر شاخه هنری دیگری در طول تاریخ دچار تغییرات فراوانی شدهاست
تفاوت‌های اصلی گچ بری داخلی و خارجی
همانطور که گفته شد، تکنیک گچ بری هم برای طراحی داخلی ساختمان‌ها به کار می‌رود و هم برای آراستن سطوح بیرونی آن‌ها؛ از همین رو این موضوع بسیار مهم است که متخصصان این حوزه تفاوت نوع داخلی و خارجی را بدانند. اولین موضوعی که باید در این زمینه بدانیم، این است که گچ بری داخلی تنها جنبه زیبایی دارد؛ اما همین کار در صورت استفاده در فضای خارجی می‌تواند روی وضعیت پایداری نمای ساختمان اثر داشته باشد. از همین رو استفاده از این هنر در طراحی تریم خارجی ساختمان‌ها باید بر اساس اصول معماری پایه باشد و نمی‌توان از هر طرح و شکلی در این خصوص استفاده کرد.
استفاده از گچ بری در قرنیزهای سقف، در خانه‌های ایرانی بسیار رایج است.
تفاوت دوم که بسیار هم اهمیت دارد، تعداد لایه‌های گچ به کار رفته در گچ بری داخلی و خارجی است. در حالت داخلی، محصول نهایی باید تا حد امکان سبک باشد تا آسیبی به سقف، ستون یا دیوارها وارد نشود. از طرفی سبک وزن بودن طرح نهایی باعث می‌شود که قطعات گچی خطری برای ساکنین ساختمان نداشته باشند و در صورت بروز حوادثی همچون زلزله، به افراد داخل ساختمان آسیبی وارد نکنند. از همین رو در نمای داخلی، فقط از یک لایه گچ ۳ سانتی‌متری استفاده می‌شود که طبق اصول استاندارد از پیش تعریف شده در معماری داخلی ساختمان است. در گچ بری خارجی کمی موضوع فرق می‌کند و طرح نهایی می‌تواند از ۳ تا ۲۰ سانتی‌متر ضخامت داشته باشد. دلیل این موضوع، اهمیت استحکام طرح در برابر عوامل خارجی مثل باد و باران است. از طرفی دیوارهای خارجی دارای استحکام و پایداری بهتری نسبت به سطح داخلی‌شان هستند؛ از همین رو هنرمندان و متخصصان این اجازه را دارند که از طرح‌های سنگین‌تر در نمای خارجی عمارت‌ها و خانه‌ها استفاده کنند.
ضخامت گچ بری در نمای داخلی حداکثر باید ۳ سانتی‌متر باشد؛ اما گچ بری خارجی می‌تواند از ۳ تا ۲۰ سانتی‌متر ضخامت داشته باشد.
گچ بری مدرن و سنتی چه تفاوتی باهم دارند؟
همانطور که پیش‌تر هم گفته شد، گچ بری هم مانند بسیاری از مهارت‌ها با گسترش و توسعه فناوری‌های نوین، تغییرات فراوانی را به خود دیده که منجر به تقسیم شدن این هنر به دو شاخه‌ی مدرن و سنتی شدهاست.
نوع سنتی در واقع همان شاخه‌ی اصلی به وجود آمدن این هنر است. در این نوع، طرح مورد نظر هنرمند روی لایه‌ی گچ بیرونی سقف، ستون‌ها یا دیوارها حک می‌شود. هیچ طرح یا محصول آماده‌ای در این نوع وجود ندارد و متخصصان باید با بهره‌گیری از ابزارهای ساخت خودشان، نقش و نگار موردنظر را روی دیوار یا سقف حک کنند.
با استفاده از گچ بری مدرن می‌توان انواع طرح‌های دلخواه را روی دیوار پیاده کرد.
گچ بری مدرن با نمونه‌ی سنتی کاملا متفاوت است؛ در این پروسه از ابزارآلات مدرنی همچون دستگاه برش CNC در ایجاد طرح روی گچ استفاده می‌شود و در نهایت محصول نهایی روی سقف، ستون یا دیوارها نصب می‌شود. در این متد، هنرمند قادر است طرح‌های خود را بسیار دقیق و با مقدار خطای کم روی صفحه‌های گچی حک کند. گچ بری مدرن بیش از یک دهه است که وارد معماری ساختمان‌ها شده و کاری کرده تا شاهد طرح‌های منحصر به فردی در این صنعت باشیم. یکی از اصلی‌ترین نتایج گسترش شاخه‌ی مدرن، به وجود آمدن طرح‌های نورپردازی با استفاده از عناصر گچ بری در طراحی داخلی ساختمان‌ها است. در واقع این نوع گچ بری به ما اجازه می‌دهد تا نورپردازی داخلی ساختمان‌ها را با طرح مورد نظرمان ترکیب کنیم و تریم داخلی خانه را امروزی‌تر و مدرن‌تر جلوه دهیم.
در گچ بری مدرن از ابزارآلات مدرنی همچون دستگاه برش CNC در ایجاد طرح روی گچ استفاده می‌شود و در نهایت محصول نهایی روی سقف، ستون یا دیوارها نصب می‌شود. امکان اجرای طرح‌های مورد نظر با دقت زیاد و خطای کم از مزایای روش جدید است.
گچ بری با رابیتس یا بدون رابیتس!؟
رابیتس جزو ساختارهای به کار رفته در معماری ساختمان است و برای ایجاد برش و کشش عرضی در سطوح خارجی دیوارها و سقف استفاده می‌شود. رابیتس در گچ بری هم قابل استفاده است و متخصصان این حوزه برای فرم‌دهی اولیه و بالا بردن استحکام بخش‌هایی مثل سقف، ستون یا دیوارها از رابیتس استفاده می‌کنند. در عین حال متخصصان با بهره‌گیری از متریال‌های مدرنی همچون پلی استایرن، توانسته‌اند کاری کنند تا گچ بری داخلی بدون استفاده از رابیتس هم انجام شود؛ موضوعی که فقط برای طرح‌های ظریف و نازک صدق می‌کند. حذف رابیتس در طرح‌های جدید، باعث به وجود آمدن الگوهای جدیدی مثل تریم‌های هالوژنی و گلویی در حوزه معماری داخلی ساختمان شده است.
گچ بری پلی استایرن چیست؟
متد پلی استایرن در واقع نوعی از گچ بری مدرن است که در آن به جای گچ، از فوم‌های فشرده شده‌ی پلی استایرن استفاده می‌شود. در این پروسه هنرمند بر اساس نقشه، نقاط برآمده‌ی طرح مدنظرش را روی یک صفحه‌ی فلزی ایجاد می‌کند. پس از خشک شدن فوم، قطعات برداشته می‌شوند و به صورت جداگانه روی سقف یا دیوارهای ساختمان نصب می‌شوند. این نوع فقط در تریم داخلی ساختمان‌ها کاربرد دارد و در فضای خارجی استفاده نمی‌شود. دلیل اصلی به وجود آمدن گچ بری پلی استایرن در معماری داخلی، سرعت بالا در ساخت و کاهش هزینه‌‌ها بوده است.
اهمیت گچ بری در معماری امروز
اهمیت گچ بری در معماری ساختمان‌ها و عمارت‌ها غیر قابل انکار است،. این هنر هیچ‌گاه از معماری و ساختمان‌سازی کنار گذاشته نشده و همیشه در گذر زمان همگام با توسعه ترند‌های جدید تغییر کرده‌است. از همین رو گچ بری را باید بخشی جدانشدنی از معماری بدانیم که زیبایی و جذابیت ظاهری ساختمان‌ها را مدیون آن هستیم. همانطور که این هنر توانسته از زمان عبور کند و با وجود عمر زیاد، خودش را به زمان ما برساند، قطعا در آینده هم می‌توانیم آثار گچ بری را در ساختمان‌ها مشاهده کنیم. از همین رو پیشنهاد می‌کنیم هیچ‌گاه این هنر منحصر به فرد را دست‌کم نگیرید؛ زیرا به نوعی می‌توانیم بگوییم که زیبایی بیرونی و داخلی نمای ساختمان‌ها را مدیون هنرمندان فعال در این حوزه هستیم.
منبع: وبسایت کبال
