به طور کلی، تا هنگامی که کارگر بر روی زمین ایستاده است، توانایی انجام کار تا یک ارتفاع محدود را دارد. برای ایجاد قابلیت کار در ارتفاع، تجهیزات خاصی مورد نیاز است. حال هرچه این ارتفاع بیش تر باشد، بالتبع وسیله نیز بلندتر خواهد بود. گسترش روز افزون ساخت ساختمان های بلند، سبب شد که انسان تمایل یابد تا از وسیله ای سبک و راحت برای این منظور بهره برد. با این حال، نکته قابل توجه برای کار در ارتفاع مسائلی از قبیل ایمنی و سرعت کار است. در این نوشتار می کوشیم تا در ادامه انواع مختلف وسایل کار در ارتفاع را برایتان شرح دهیم. پس با ما همراه باشید:
داربست ها انواع گوناگونی داشته که در بخش زیر آن ها را برای شما شرح خواهیم داد:
این گونه داربست ها اغلب به صورت ثابت بوده و برای ساخت این نوع داربست ها از گوب های گرد و یا نردبان های مخصوص استفاده می گردد. به طور کلی هر گاه برای برپا کردن داربست، از تخته، خرک و پل موقت استفاده شود داربست ایجاد شده را داربست چوبی نامند.
در اشکال زیر می توانید چند نوع داربست چوبی را مشاهده کنید:
این نوع داربست ها، از لوله های فولادی با قطر ۴۸٫۳ میلیمتر که به آن ها اصطلاحا لوله ۵ سانتیمتری گفته می شود تشکیل شده اند. این لوله های دارای حداقل ضخامت ۴ میلیمتر بوده و به وسیله بست های مربوطه مونتاژ می گردند. در شکل زیر می توانید نمونه ای از آن را ملاحظه نمایید:
این نوع داربست ها، در واقع داربست هایی هستند که به دیوارهای ساختمان تکیه داشته و در مکان هایی که برپاسازی داربست از سطح زمین غیر ممکن است، مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع داربست ها از سطح ساختمان به صورت سکو بیرون زده و به همین جهت به آن ها داربست معلق یا سکوی پیش آمده گفته می شود.
در شکل زیر می توانید این نوع داربست را ببینید:
این نوع داربست، برای مواردی که برپایی سریع داربست ضرورت داشته باشد، مفید هستند. با این حال این نوع داربست نیز نبایستی بیش از سه ردیف داشته باشند. علاوه بر آن ارتفاع سکوی کار در بالای سطح زمین یا طبقه ای که داربست پایه دار روی آن قرار می گیرد نیز نبایستی از ۴٫۵ متر تجاوز نماید.
در این داربست می بایست پایه ها را کاملا ثابت نگاه داشته و مهار نمود. به علاوه به جهت بالا رفتن و پایین آمدن از نردبان استفاده می شود. در شکل زیر می توانید این نوع داربست را مشاهده بفرمایید:
داربست ها همانند هر تجهیزات ساختمانی، انواع مختلفی داشته و هر کدام نیز کاربری مخصوص خود را دارا می باشند. در حقیقت داربست ها از اجزای مختلفی تشکیل شده اند که پیش از برپاسازی آن ها، بایستی با این اجرا آشنایی کامل داشت. در ادامه به معرفی اجزای داربست ها خواهیم پرداخت.
۱- ستون داربست
ستون داربست عبارت است از لوله قائمی که تکیه گاه عمودی داربست را تشکیل می دهد. این لوله در واقع منتقل کننده بار داربست به زمین بوده و می بایست آن را به صورت قائم یا کمی متمایل به ساختمان نصب نمود. معمولا طول این لوله حدود ۶ متر بوده و به منظور اضافه کردن طول آنها از بست های برشی استفاده می کنند. در شکل زیر، لوله ستون داربست مشاهده می گردد:
۲- لوله های سرتاسری افقی
لوله های افقی، داربست را به صورت طولی مهار می کنند. به همین جهت این لوله ها به عنوان ایجادکننده تکیه گاهی به صورت لوله های زیرتخته ای و دستگاه های افقی داربست عمل می نمایند. همان گونه که از نام این لوله پیداست، این لوله ها می بایست عمود بر ستون داربست نصب نمود. در شکل زیر این لوله مشاهده می گردد:
۳- لوله های زیرتخته ای
لوله های افقی، لوله هایی هستند که در میان لوله های افقی سراسری و دیوار ساختمان نصب می گدند. این لوله ها به عنوان تکیه گاه تخته های سکو عمل می نمایند. در شکل زیر می توانید نمونه ای از لوله های زیرتخته ای را مشاهده نمایید:
۴- شمع مایل
شمع مایل لوله ای است که بر روی زمین و یا ساختمان مجاور قرار می گیرد. در شکل زیر می توانید نوعی شمع مایل را ببینید:
۵- لوله های مهار
این لوله ها، در حقیقت لوله هایی هستند که به صورت قطری در داربست نصب شده و از حرکت داربست جلوگیری می کنند. در شکل زیر مهار قطری نشان داده شده است:
۶- قید دیواره درگاهی
قید دیواره درگاهی، لوله ای است که در میان دو سطح یکپارچه همانند لغازهای درگاهی با دیواره های پنجره گوه کوبی می شود. در نتیجه داربست به ساختمان مهار خواهد شد. در شکل زیر می توانید تصویر قید دیواره درگاهی را به صورت شماتیک ببینید:
۷- قید
قید داربست، در حقیقت همان لوله ای است که داربست را به قید دیواره درگاهی با یک مهار محکم دیگر متصل می نماید. در شکل زیر می توانید قید داربست را به صورت شماتیک ملاحظه فرمایید:
۸- دستک های افقی داربست (لوله های عرضی)
لوله ای که در داربست در میان دو لوله افقی سرتاسری نصب می گردد را به نام دستک های افقی داربست می شناسند. شکل آن همانند شکل زیر است:
۹- میله شکاف دار اتصال
میله شکاف دار اتصال به منظور اتصال دو لوله به یکدیگر استفاده می شود. با این حال این نوع اتصال داخلی بوده و نسبت به بست بوشی استفاده وسیع تری دارد.در شکل زیر می توانید این میله را مشاهده فرمایید:
۱۰- پایه مهار
پایه مهار وسیله ای است که به منظور محکم نمودن قید دیوار درگاهی در میان دو لغاز مورد استفاده قرار می گیرد. در شکل زیر می توانید این پایه را مشاهده نمایید:
۱۱- اتصالات جهت پل زیر سقف و غیره
اتصالی که به بخش انتهایی یا همان بالایی لوله های عمودی داربست نصب می گردد، وظیفه محم کردن داربست به پل های زیر سقف را دارد. در شکل زیر می توانید این اتصال را مشاهده نمایید:
۱۲- بست پله ای داربست و صفحه پله
به جهت ایجاد پله داربست، ایجاد پلکان و هم چنین پاگرد در بدنه داربست و در نهایت کاهش خطر حوادث و دسترسی آسان تر، در کل ارتفاع پله ها را نصب می نمایند.
اشکال زیر به ترتیب بست پله، بست و صفحه پله را نشان می دهند:
۱۳- پل
پل عبارت است از لوله ای افقی که بر روی لوله های زیر تخته ای محل یک پنجره تکیه دارد. پل ها خود تکیه گاه لوله های زیرتخته ای میانی را فراهم می سازند. در شکل زیر یک پل را مشاهده می کنید:
۱۴- بست راست گوشه
بست راست گوشه یا قائمه، نوعی از بست بود که ستون یک داربست را به لوله افقی سرتاسری داربست متصل می نماید. در شکل زیر می تونید شماتیک این نوع بست را ملاحظه فرمایید:
۱۵- بست لوله زیر تخته ای
این نوع بست ها، اتصالی غیر باربر بوده که به جهت متصل ساختن لوله زیرتخته ای یا دستک افقی داربست به لوله افقی سرتاسری استفاده می گردند. این نوع بست را می توانید در شکل زیر مشاهده فرمایید:
۱۶- بست گردان
بستی است که دو لوله را تحت زاویه مورد نظر به هم وصل می کند. از این بست برای اتصال یک مهار به ستون یا لوله افقی سرتاسری داربست استفاده می شود. شما می توانید در شکل زیر شماتیک یک بست گردان را مشاهده نمایید:
۱۷- بست بوشی
این نوع بست، اتصال دهنده ای است که سر لوله ها و در داخل آن ها قرار می گیرد. در نتیجه دو لوله سر به سر به یکدیگر متصل می شوند. در تصویر زیر می توانید بست بوشی را مشاهده کنید:
۱۸- بست خاردار
از بست خاردار به منظور اتصال دادن لوله های دو تکه استفاده می گردد. در شکل زیر می توانید این نوع بست را مشاهده نمایید.
۱۹- مهار انتهایی
مهارهای انتهایی بست هایی هستند که به بخش انتهایی لوله ها بسته شده و می توانید آن ها را در شکل زیر مشاهده فرمایید:
۲۰- صفحه زیرستون
صفحه زیرستون همان گونه که از نام آن پیدا است، صفحه ای است که در زیر ستون قرار گرفته و سطح اتکای آن حداقل ۰٫۲۲۵ متر مربع می باشد. علاوه بر این صفحه، صفحات دیگری نیز با پایه قابل تنظیم وجود دارند. در شکل زیر می توانید نمونه ای از این صفحه را مشاهده فرمایید:
۲۱- پایه قابل تنظیم
پایه قابل تنظیم، به جداره داخلی پایین داربست اتصال یافته و به وسیله آن ارتفاع پایه داربست تنظیم می گردد. در شکل زیر می توانید شماتیک کلی یک پایه قابل تنظیم را مشاهده کنید:
۲۲- توپی های پلاستیکی
توپی های پلاستیکی، قطعاتی پلاستیکی هستند که شکل قارچی داشته و در انتهای لوله های داربست قرار داده می شوند. این امر سبب می شود که افرادی که با سر لوله ها برخورد می کنند محافظت گردند.
نکات اجرایی برپایی داربست ها
اجرای داربست امری بسیار مهم بوده و می بایست توسط افراد باتجربه صورت گیرد. اکثر نکاتی که می بایست در مورد داربست ها رعایت شوند، مربوط به دو مورد پایداری و ایمنی هستند. در بخش زیر برخی از این نکات را برای شما شرح می دهیم:
الف) ستون های داربست می بایست روی یک پایه محکم و ترجیحا روی صفحات زیرستون واقع گردند. به همین جهت هرگز نبایست از آجرهای آزاد و یا لایی استفاده نمود. در شکل زیر می توانید این مورد را ببینید:
ب) فاصله در میان لوله های زیرتخته ای به ضخامت تخته های مورد استفاده بستگی دارد.
ج) تخته های سکوی داربست می بایست به حالت کیپ با یکدیگر به صورت مسدود چیده شوند. هم چنین میزان هم پوشانی انتهای تخته های سکو روی لوله زیر تخته ای، نبایستی از چهاربرابر ضخامت آن ها بیشتر باشد. در شکل بالا این مورد نیز مشاهده می گردد.
د) حداقل میزان پهنا برای سکو تنها برای ایستادن در حود ۰٫۶۲۵ متر بوده و این میزان برای قرار داردن مصالح ۰٫۸۵ متر در نظر گرفته می شود.
ه) روی تمامی سکوها با ارتفاع بیش از دو متر، می بایست از تخته پنجه استفاده نمود. عمق این تخته ها باید در بالای سطح فوقانی سکو حداقل ۲۰۰ میلیمتر باشد.
